Ngư dân lao đao vì giá dầu tăng

Giá dầu tăng quá cao làm nhiều tàu cá nằm bờ gây khó khăn cho ngư dân. Tình trạng này có thể làm giảm sản lượng đánh bắt ảnh hưởng xuất khẩu cũng như tiêu dùng nội địa.
Lạm phát vật giá leo thang và đợt tăng giá dầu tới 3.550đ/lít đã ảnh hưởng lớn tới chi phí đầu vào của các tàu cá dù đánh bắt gần hay xa bờ.

Chi phí đầu vào tăng

Khi chính phủ quyết định tăng giá xăng dầu ngày 24/2, thì hàng ngàn tàu cá đang ở ngoài khơi trong chuyến đi biển kéo dài từ 1 tới 2 tháng. Sau thời điểm này phần lớn tàu cá dù đánh bắt gần bờ hay xa bờ đều nằm ụ vì các chủ tàu e ngại giá đầu vào cao mà giá bán khi về bến có thể chưa tăng tương ứng. Theo ước tính chi phí đầu vào từ nhiên liệu, nước đá, nước uống và thực phẩm cho một chuyến đánh bắt xa bờ có thể tăng một phần tư, trong khi lợi nhuận sau chuyến đi còn là ẩn số.
Một bà chủ tàu cá ở Quảng Ngãi có tàu đánh bắt xa bờ, với 15 ngư dân ‘đi bạn’ tức những người tham gia chuyến đi, nói với chúng tôi là mỗi chuyến đánh bắt chủ tàu ứng tiền mua dầu, nước đá, lương thực, sau khi về trừ lại chi phí, còn lại chia cho chủ tàu kiêm thuyền trưởng và ngư dân ‘đi bạn’. Tình hình giờ đây nhiều bấp bênh, bà chủ tàu mô tả những khó khăn đang gặp phải:
“Vốn đi khoảng 300 triệu, tốn 8.000 lít dầu, 500 cây nước đá. Hồi kia 12 ngàn một cây bây giờ 14-15.000đ/ cây, rồi gạo nước thứ gì cũng đắt hết. Chuyến đi một tháng nếu trời êm còn trời động một tháng rưỡi, giá dầu cao quá chuyến đi mới thì ‘bạn’ nó chắc cũng không đi biển vì tổn phí nhiều quá. Hồi kia ví dụ giá dầu rẻ mà cá có giá thì đi một phiên một tháng anh bạn được ba triệu, bây giờ giá dầu lên rất lo có đủ tổn phí hay không. Nếu không đủ chi phí thì mình phải chịu chứ ‘bạn’ họ không chịu. Bây giờ giá dầu lên điện lên giá vàng lên, cái gì cũng lên chắc dân đói quá biết nói với ai đâu. ”          
Sự trầm lắng trong hoạt động của nghề đánh bắt hải sản ở các tỉnh ven biển đồng bằng sông Cửu Long cũng tương tự như vậy. Các chủ tàu cá chần chừ chưa dám ra khơi, một vài trường hợp lỡ mua nước đá ngay thời điểm giá dầu lên cũng đành chịu lỗ. Một nông dân miệt dưới kể với chúng tôi:
“Ghe biển đậu nhiều lắm, đầy mấy cái vàm dẫn ra biển. Mấy người đi biển họ chờ giá cá thị trường tăng thì họ mới đi. Có người đã lấy nước đá vào ghe, một chuyến đi ghe lớn lấy 500-600 cây nước đá  để ướp cá chuyến đi dài hạn, chuẩn bị đầy đủ vật dụng, lương thực…đùng một cái giá dầu tăng họ dành chịu lỗ, đậu ở nhà cho nước đá chảy vì đi thì lỗ.”           

Cái khó ló cái khôn
Được yêu cầu nhận định về tình trạng khó khăn của ngư dân và hoạt động đánh bắt thủy hải sản do chi phí đầu vào tăng, trong đó yếu tố lớn nhất là giá dầu tăng quá cao, ông Nguyễn Tử Cương Ủy viên Thường vụ Hội nghề cá Việt Nam từ Hà Nội nhận định rằng chính phủ khó hỗ trợ ngư dân về giá dầu, vì giá nhiên liệu ở Việt Nam trên thực tế vẫn thấp hơn giá nhập khẩu. Hội nghề cá trước mắt đề ra giải pháp tiết kiệm nhiên liệu, kéo dài thời gian đánh bắt để hạ giá thành:
“Ngư dân cũng như Hội nghề cá đang phối hợp với nhau thực hiện phương thức đi ra biển thì một tàu kéo theo nhiều tàu, những tàu kia không nổ máy, hoặc là một đoàn tàu thì có một tàu mẹ đi theo để cung cấp thực phẩm, xăng dầu. Các tàu đánh cá thay vì phải trở vào bờ thì có thể chuyển cá lên tàu mẹ, để có thể bảo quản tốt hơn đồng thời có nhiều thời gian để đánh bắt hơn. Hiện nay chúng tôi mới có giải pháp đó và đang suy nghĩ nhiều giải pháp khác nữa để có thể tiếp tục duy trì được nghề khai thác cá.”
Theo nhiều nguồn thông tin, Việt Nam có khoảng 100.000 tàu cá lớn nhỏ trong đó 15.000 chiếc công suất lớn đánh bắt xa bờ. Ngành thủy sản không thực sự biết rõ cả nước có bao nhiêu tàu thuyền đánh cá mà chỉ dựa vào số liệu có đăng ký ở các địa phương. Nếu ở trong diện quản lý thì số liệu năm 2008 cho thấy số tàu cá được đăng kiểm là khoảng 60.000 chiếc.
Khai thác đánh bắt thủy sản là nguồn lợi quan trọng của Việt Nam, bên cạnh trị giá xuất khẩu hàng năm, sản lượng đánh bắt là nguồn cung cấp thực phẩm chủ yếu cho 87 triệu người dân. Giá thực phẩm lên quá cao sẽ đe dọa sự ổn định xã hội, những giải pháp để duy trì và phát triển nghề khai thác đánh bắt cá cần được xem là ưu tiên hàng đầu.