còn nhiều điểm chưa sáng tỏ trong vụ Cồn Dầu

GM Nguyễn Thái Hợp: còn nhiều điểm chưa sáng tỏ trong vụ Cồn Dầu

Gia Minh, biên tập viên RFA

2010-10-26

Trước khi phiên xử sáu giáo dân Xứ đạo Cồn Dầu, thành phố Đà Nẵng dự kiến diễn ra vào ngày 27 tháng này, thân nhân của họ đã gửi thư đến cho Uỷ ban Công Lý - Hòa Bình mới thành lập của Hội đồng Giám mục Việt Nam.
Đức giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp, hiện là chủ tịch của Uỷ ban đó đã có văn thư gửi cho các cấp chính quyền liên quan tại thành phố Đà Nẵng và trung ương; cũng như gửi thư trả lời cho thân nhân của sáu giáo dân đang bị giam giữ chờ ngày ra toà vì họ tham gia vào một đám tang của một cụ bà trong giáo xứ hôm ngày 4 tháng 5 vừa qua.
Biên tập viên Gia Minh của Đài chúng tôi đã hỏi chuyện giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp về thư trả lời đó, cũng như một số thông tin về đường hướng sắp tới của Uỷ ban Công Lý và Hoà Bình, thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam.

Phải tôn trọng dân

Trước hết, giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp trình bày lại những nội dung chính của văn thư gửi đi hôm 22 tháng 10 vừa qua:
Trong văn thư tôi có nói rõ: tôi chưa có dịp nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, bản cáo trạng; nhưng theo những dư luận thông thường và những nhận xét của tôi, tôi thấy có mấy điểm chưa được làm sáng tỏ. Xét từ phương diện của chúng tôi, từ lương tâm Công giáo, từ trách nhiệm của ngươì công dân trong thế giới hiện đại, tôi có đề nghị giải đáp một số uẩn khúc.
Tôi có nêu lên mấy điểm rõ rệt trong văn thư đó: vấn đề luật đất đai, chính sách liên quan đến vấn đề thu hồi đất đai cho các công trình an ninh quốc phòng, luật thu hồi đất đai để bán cho các công ty, các dự án tư nhân. Cồn Dầu thuộc dự án thứ hai.
Dù thu hồi ở trường hợp nào đi chăng nữa, chính sách chung là để làm sao tôn trọng người dân, phải giúp đỡ người dân sau khi bị thu hồi giải tỏa có đời sống khá hơn, ổn định hơn. Nhất là Cồn Dầu, đây là liên hệ giữa một công ty tư nhân và người dân ở đó; theo nguyên tắc phải để cho hai bên đồng thỏa thuận với nhau về giá cả đền bù. Chúng tôi thấy ngạc nhiên, sao giá đất rẻ như vậy- đó là đất thổ cư. Tôi nêu câu hỏi đó để mong được giải đáp.
Ngay cả vấn đề thu hồi đất đai để làm các dự án của Nhà Nước: dự án về quốc phòng, về giáo dục, giao thông…cho lợi ích quốc gia, cần người dân cộng tác cũng cần có đền bù thỏa đáng. Trường hợp Cồn Dầu, một dự án tư nhân, mà để xảy ra tình trạng bi thảm như hiện tại. Một vấn đề lớn được đặt ra: tại sao có thể sử dụng những biện pháp quá tay gây nên bức xúc đối với người dân. Có lẽ chínhvì vậy mà trong mấy thập niên qua, vấn đề khiếu kiện về đất đai, dự án là một vấn đề bức xúc.
Cuối cùng tôi nêu ra ý kiến gồm ba điểm: thứ nhất hoãn lại việc xét xử để làm sáng tỏ những nghi vấn, uẩn khúc đó. Có thể Nhà Nước đã có giải thích lý do; nhưng những ngươì như bản thân tôi chưa thấy được làm sáng tỏ thì cơ quan hữu trách hoãn xử để làm sáng tỏ những nghi vấn trên.
Nếu đây là vấn đề liên hệ đến các hộ dân bị giải tỏa với một công ty đầu tư tư nhân, theo nguyên tắc giá cả đền bù phải ‘phải chăng’, hai bên thương thuyết; nên đề nghị cụ thể của chúng tôi là có cuộc đối thoại giữa hai bên. Để cho cuộc đối thoại đó được hiệu quả, công bằng cần có sự tham gia của đại diện Nhà Nước, đại diện giáo hội. Điểm cuối cùng, chúng ta đang ở thế kỷ 21 và Việt Nam đang đi vào tiến trình chung của thế giới, nếu đưa ra xét xử cần phải tiến hành theo đúng qui tắc Luật Tố tụng Hình sự, với quyền của các bị cáo có luật sư biện hộ.
Gia Minh: Đây là một vụ việc cụ thể mà Uỷ ban Công lý & Hoà bình của giáo hội lên tiếng, từ trước đến nay có nhiều vụ việc, và trong thời gian tới Uỷ ban sẽ nhận nhiều thư như thế nữa; làm sao để giải quyết, có quá tải không? 
Giám mục Nguyễn Thái Hợp: Có lẽ sẽ quá tải. Cám ơn anh đã thông cảm cho chúng tôi. Trong trường hợp này, khi tôi mới nhận Uỷ ban Công lý & Hoà bình, tôi phải trở về để lo chuyện lũ. Tôi chưa có con dấu, chưa có văn phòng, chưa có nhân viên. Thế nhưng trước bức xúc của người dân, tôi phải trả lời cấp tốc như vậy. Lần này là khẩn cấp, khi chúng tôi nhận được lá thư của Cồn Dầu nghe họ nói ngày xử sắp đến rồi.

Lúc đó chúng tôi không có khả năng để vào: đường từ Hà Tĩnh đi vào trong gặp khó khăn nước ngập, máy bay chỉ có thể đi vào thành phố (HCM) được thành ra tôi phải gửi lá thư như một văn thư khẩn cấp; nhưng không phải lần nào cũng làm như vậy. Tùy những vụ việc, tùy từng trường hợp khác nhau. Đây là lần đầu tiên, thành ra mọi người bức xúc, họ muốn Hội đồng Giám mục có tiếng nói.
Chúng tôi gửi nhanh bức thư đó đến cho chánh án, chủ tịch, Hội đồng Nhân dân Thành phố Đà Nẵng, Hội đồng Giám mục (VN), Ban Tôn giáo Chính phủ, Văn phòng Thủ tướng, và cho thân nhân các bị cáo.

Phải có tiếng nói chung

Gia Minh: Sắp đến, đường hướng chung cho những vụ việc như thế nào?
Giám mục Nguyễn Thái Hợp: Có lẽ chúng tôi sẽ đối thoại hơn, tổ chức văn phòng có nhân viên thường trực hơn để lo chuyện đó vì tôi ở xa thành phố. Từ giáo phận Vinh vào thành phố Hồ Chí Minh hay ra Hà Nội, phương tiện giao thông không thuận tiện…
Thực sự Ủy ban Công Lý – Hòa Bình là uỷ ban nói lên tiếng nói của Tin Mừng, của lòng tin, quan điểm giáo huấn của Giáo hội Công giáo. Chúng tôi nghĩ Uỷ ban (Công lý- Hoà Bình) chỉ là uỷ ban nhỏ không đủ giải quyết vấn đề, chỉ là nói lên tiếng nói, đóng góp tiếng nói của giáo hội, của xã hội dân sự thế thôi.
Gia Minh: Nhưng những tiếng nói đó phải cho tất cả các vụ việc chứ? 
Giám mục Nguyễn Thái Hợp: Cho tất cả những vụ việc thì không dám…
Gia Minh: Những vụ việc kêu đến Uỷ ban Công lý- Hoà Bình thì sao? 
Giám mục Nguyễn Thái Hợp: Chúng tôi sẽ nghiên cứu. Uỷ ban này không phải Bao Công, làm được tất cả. Có thể đưa ra một số vụ việc tiêu biểu rồi từ đó rút ra một số nguyên tắc, chứ đây không phải là chỗ nhận đơn khiếu kiện. Như Đức giáo chủ Biển Đức 16 nói: giaó hội không làm thay Nhà Nước, chỉ đóng góp tiếng nói để phục vụ người dân tốt hơn
Vì Cồn Dầu nằm trong vấn đề khiếu kiện về đất đai, mà đất đai lâu nay là vấn đề rất bức xúc ở Việt Nam, nên chúng tôi trả lời vấn đề này, còn không thể trả lời tất cả mọi vấn đề. Cũng không nên đặt quá nhiều tầm quan trọng cho ủy ban.
Gia Minh: Nhưng có nhiều người kỳ vọng và đặt tin tưởng vào uỷ ban, nên cũng phải đáp ứng kỳ vọng, và tin tưởng đó chứ?
Giám mục Nguyễn Thái Hợp: Vâng, trong khả năng. Qua Đài, tôi cảm ơn những ai đã đặt kỳ vọng, và mong thông cảm cho sự giới hạn của chúng tôi. Chúng tôi sẽ cố gắng nói lên tiếng nói của Tin Mừng, của giáo huấn giáo hội Công giáo; nhưng đây không phải là Bao Công, không phải nơi nhận những hồ sơ khiếu kiện. Bởi vì Nhà Nước có những văn phòng để nhận những hồ sơ đó, nhưng trong khả năng chúng tôi, chúng tôi sẽ nghiên cứu một số vấn đề, trả lời một số vấn đề.
Gia Minh: Chân thành cám ơn về những chia sẻ của giám mục.